Buffer regenwater in stormbekkens voor gebruik

Er valt een stevige stortbui en de straten staan blank. We krijgen steeds meer wateroverlast te slikken, wat vooral een uitdaging is in bebouwde omgeving met veel verharding zoals bedrijventerreinen. Om wateroverlast te voorkomen, kunnen we de intensiteit van een stortbui afremmen met minder verharding, en met meer groen op straat en op ons dak. Ook regenwaterputten dragen hun steentje bij.

Het water dat toch naar de regenwaterafvoer gaat, wordt op sommige locaties in een stormbekken verzameld. Die buffers houden regenwater enkel tijdelijk vast zodat het niet in een stortvloed, maar mondjesmaat doorstroomt naar een rivier of beek. Dat voorkomt wateroverlast. Regenwater wordt hier maar beperkt gestockeerd, met als doel om het gespreid in de tijd af te voeren naar de waterloop.

Maar we kunnen die stormbekkens ook slim sturen zodat het opgevangen regenwater kan dienen voor landbouw of industrie. Dat doe je door het waterniveau gericht te dirigeren doorheen de seizoenen, en zelfs op basis van de (voorspelde) neerslag. Is er hevige regen op komst, dan laat je het bekken (deels) leegstromen om plaats te maken. Weinig regen op de radar? Dan benutten we de maximale capaciteit om water te stockeren. Zo kun je het gebufferde water lokaal benutten als irrigatiewater voor landbouw of als proceswater voor industrie.

Waar zit de winst?

geld
water

Type waterwinst

Voor wie?

INHOUD

Waar zit de winst?

Landbouwers snakken bij droogte naar broodnodige extra waterbronnen voor de irrigatie van hun gewassen. Door extra regenwater te bufferen in bestaande stormbekkens en het aan te bieden, kan de lokale landbouwer besparen op kwetsbaar en steeds strenger vergund grondwater om zijn akkers te irrigeren. Voor landbouwers betekent extra water ook extra gemoedsrust en een lager risico op een mislukte oogst of verlaagde productie door waterschaarste. De nieuwe duurzame waterbronnen blijven bovendien ook toegankelijk wanneer oppervlaktewater niet beschikbaar is door een captatieverbod op waterlopen. Water uit stormbekkens ondervindt geen impact van een captatieverbod omdat het niet wordt beschouwd als deel van een waterloop. Toegang kan bijvoorbeeld wel ontzegd worden door kwaliteitsproblemen zoals blauwalgen.

Ook nabije industrie kan gebruik maken van de nieuwe regenwaterbron. Watervoorziening is voor bedrijven een groeiende zorg. Ook zij krijgen steeds moeilijker grondwatervergunningen. Kraanwater is een te kostbaar alternatief, en zelf regenwater of grijs water opvangen en hergebruiken vraagt vaak een grote inspanning of kost. Je moet regenwater immers afkoppelen van afvalwater of technologie aankopen om afvalwater te zuiveren voor hergebruik.

Regenwater uit stormbekkens is zo een praktische, natuurvriendelijke, betaalbare en betrouwbare waterbron.

Wij landbouwers halen in de lente en zomer water uit het bufferbekken aan de Deinsesteenweg in Tielt omdat onze gewassen anders uitdrogen. Op dit moment wordt het bekken eerder dom gebruikt, en helemaal niet aangestuurd. We zouden regenbuien beter kunnen bufferen door de knijp via een schuif tijdelijk dicht te zetten zodat het water niet wegloopt. Wij zijn toch ter plaatse en houden het weerbericht in de gaten om op tijd de schuif ook weer open te zetten als het pijpenstelen gaat regenen. Door die actie kunnen wij een paar miljoen liters water extra inzetten om onze oogst beter te beschermen.

Kristof De Fauw

landbouwer in Tielt

Hoe pak je dit aan?
Tips & Tricks

Vertrek vanuit een watervraag van landbouwers of industrie
Breng eerst de situatie zo helder mogelijk in kaart. Hoeveel water wordt er nu al gebruikt? Welke volumes halen landbouwers nu al uit het bekken? Welke akkers worden ermee geïrrigeerd, en hoe groot is het watertekort? Bouw je waterplan samen met de lokale stakeholders. Wat is het ruimere potentieel voor regenwatergebruik in de omgeving? Dat laatste kun je nagaan via de WaterAtlas.
Betrek de eigenaar van het stormbekken
Stormwaterbekkens zijn eigendom van provincies, gemeentes of intercommunales. Ga via het kadaster na wie de eigenaar is en leg de concrete watervraag voor. Betrek de bevoegde instantie ook verder bij het project. Infrastructuurwerken vereisen doorgaans een omgevingsvergunning. Ook hier kan de eigenaar van het terrein richtlijnen geven.
Maak een technisch plan met een studiepartner
Het waterniveau verhogen in een stormwaterbekken vraagt een paar technische ingrepen. Er zit vaak een vaste knijpopening die het debiet beperkt. Een slimmere sturing bestaat erin deze knijp te verhogen, variabel in hoogte uit te voeren of te combineren met een wandafsluiter. Neem een studiebureau of onderzoekspartner onder de arm om de geschikte technieken te bepalen. Laat ook de impact van het (tijdelijk) verhogen van het waterniveau modelleren. Denk eraan om eventueel een terugslagklep stroomopwaarts te plaatsen om overstromingen daar te vermijden.
Schrijf een exploitatieplan en samenwerkingsovereenkomst uit
Leg met de bekkeneigenaar en de watervragers duidelijke afspraken vast in een samenwerkingsovereenkomst over dingen zoals onderhoud, elektriciteitsverbruik en facturatie. De niveaumeter, opvolgingssoftware en de afsluiter vragen immers jaarlijks onderhoud. Ook moet regenwater doorgaans nog (beperkt) gezuiverd worden voor je het kunt gebruiken als industrieel proceswater. Vereiste technieken hiervoor worden vastgelegd in overleg met studiebureaus, onderzoeksinstellingen en technologieleveranciers.
Maak het vergunnings- en aanbestedingsdossier op
Zodra de omgevingsvergunning goedgekeurd is, stelt een technisch studiebureau het aanbestedingsdossier op. Dit dossier bevat de detailengineering inclusief plannen, lastenboek en meetstaat. Dat kun je verder gebruiken bij de prijsvraag en selectie van aannemers.
Meet het effect van je actie
Je bent waarschijnlijk benieuwd naar de impact van je actie. Door een (online) monitoringnetwerk op te zetten, kun je via een hydrostatische of ultrasone afstandssensor het waterniveau nauwkeurig opvolgen. De variabele knijp of de wandafsluiter kun je vervolgens manueel of automatisch aansturen vanuit de beschikbare data zoals de niveaumeting, pluvio- en meteogegevens of een planningstool voor waterhergebruik. Een dashboard geeft een handig overzicht van de gemeten waardes en conclusies.