Klimaatplassen in de Kempen

Zo reilt en zeilt het in de Kempen

In een uitgebreide hydrogeologische studie van de omgeving van Dessel en Mol werd eerst onderzocht in welke mate de plassen geschikt zijn voor buffering. Kan er genoeg geïnfiltreerd worden? Stroomt het geïnfiltreerde water niet te snel weer weg? Daaruit blijkt dat drie plassen zich lenen om als waterbuffer te dienen: Schans, Rauw en Donk. Ook in de omgeving van het Postels Vaartje dienen zich mogelijkheden aan om water te bufferen in de bodem om het ondiepe grondwater aan te vullen. Maar hoe gaat dat in z’n werk?

Water vasthouden in grote plassen

Concreet kun je water bufferen in zandwinningsplassen op twee manieren.

1. Een eerste manier bestaat erin het peil van de plassen lichtjes te laten stijgen in natte periodes. Het extra gebufferde water kan vervolgens gebruikt worden in droge periodes. Om deze techniek toe te passen heb je een stuw nodig die het water in de plas vasthoudt. Omdat de meeste plassen een grote oppervlakte beslaan, volstaan enkele centimeters peilverhoging al voor de opslag van een aanzienlijke hoeveelheid water.
2. Een twee manier is om slim gebruik te maken van het overloopdebiet. De plassen worden gevoed met grondwater. Aangezien de plassen in verbinding staan met de waterlopen in de omgeving via een overloop, stroomt een groot deel van het grondwater ongebruikt weg richting kanalen en rivieren en vervolgens richting zee.  Dat overloopwater leiden we af om lokaal te hergebruiken. Een groot voordeel, want dat overloopdebiet is het hele jaar door beschikbaar en dus een betrouwbare waterbron. 

Waar nemen we welke actie?

Rauw-Zuid: Overloopwater gebruiken voor drinkwaterproductie 

Uit stalen blijkt dat het water van de plas Rauw in Mol van goede kwaliteit is en bruikbaar kan zijn als bronwater voor drinkwaterproductie. Om te testen of het water permanent te zuiveren valt tot drinkwater, wordt samen met waterbedrijf Pidpa een pilootopstelling geplaatst achter het talud van de verderop liggende actieve groeve Blauwe Kei. Via een ondergrondse leiding wordt water van Rauw naar de pilootzuivering gepompt. Daardoor zal er aan de Put van Rauw weinig tot niets te merken zijn van de piloottesten.

Donk: Nieuwe duurzame waterbron voor lokale bedrijven en landbouw 

Ook de plas Donk biedt uitstekende buffermogelijkheden. Door een stuw te bouwen kan de plas tot 150.000 m³ water (of het dagelijks gebruik van meer dan 85.000 gezinnen) bergen om te gebruiken in droge perioden. Die voorraad is dan permanent inzetbaar als duurzame nieuwe waterbron. Vlaanderen WaterProof start een participatietraject op om te onderzoeken voor wie het gebufferde water een zinvol alternatief kan zijn. In de eerste plaats worden de bedrijven in de kmo-zone Stenehei of nabijgelegen landbouw overwogen.  

Postels Vaartje: Ondergrondse wateropslag

De hydrogeologische studie toonde ook aan dat er potentieel is voor slimme waterbuffering in de ondergrond nabij het Postels Vaartje. Hier passen we Managed Acquifer Recharge (MAR) technieken toe. Daarbij wordt water uit het Postels Vaartje tijdens natte periodes afgeleid om vervolgens in de ondergrond te laten infiltreren en de grondwaterreserves aan te vullen. Hiervoor worden de mogelijkheden nog nader onderzocht.

Geen extra water maar een duurzame, alternatieve waterbron  

Het opzet van dit project is om extra waterzekerheid te bieden tijdens droge perioden. Daarom wordt het gebufferde water dus niet als extra waterbron beschouwd, maar wel als duurzame voorraad. Om het water toe te wijzen aan de toekomstige gebruikers wordt daarom op toegezien dat het een duurzaam alternatief is voor het huidige gebruik van grondwater. 

Het project Vlaanderen WaterProof wordt uitgevoerd door VITO in opdracht van de Vlaamse Overheid als onderdeel van de Blue Deal.